Các vật phẩm dâng Vua ngoài bánh chưng và bánh giầy là thứ không thể thiếu, thì từ xưa đến nay lễ vật dâng Vua Hùng hầu hết ở các địa phương đều bao gồm: Xôi, oản, hoa quả, rượu, vàng hương, gạo muối, gà luộc, thịt lợn. Riêng làng Vy, Trẹo - thị trấn Hùng Sơn; xã Hùng Lô - thành phố Việt Trì khi cúng lợn, thường đặt cả con đã mổ sạch, kèm theo số tiết lợn cắt được. Ngoài ra, một số làng cúng cá chép như ở xã Đào Xá, huyện Cẩm Khê. Một số làng ở huyện Đoan Hùng, Yên Lập quy định đồ dâng lễ phải có thịt trâu đen. Ở huyện Thanh Sơn lễ vật dâng Vua còn có xôi ngũ sắc. Vua Hùng Vương còn là thần tổ gắn với nghề nông, dạy dân cày ruộng, cấy lúa, ban linh khí cho đất đai, nhà cửa, cây trồng, vật nuôi sinh sôi nảy nở, mùa màng bội thu, vì thế việc dâng cúng tế các sản vật nông nghiệp như là một điều tất yếu để tỏ lòng tạ ơn sâu sắc về một năm mùa màng bội thu và cầu mọi điều tốt đẹp, thuận buồm xuôi gió cho năm tiếp theo. Có rất nhiều lý do để giải thích vì sao lễ vật dâng Vua ở mỗi địa phương dù có những điểm chung nhất thì vẫn có những điểm nhấn khác biệt.

Ông Nguyễn Quang Vinh - một cao niên ở xã Tiên Kiên, huyện Lâm Thao chia sẻ: “Tương truyền ngày xưa thời Vua Hùng dựng nước, xã Tiên Kiên có nhiều tên gọi khác nhau như Tân Cương, Tiên Cương, là vùng đất có thao trường huấn luyện quân sự quốc gia. Vua và binh sĩ thường tập luyện và đi săn, sau đó nghỉ ngơi, nhân dân trong làng mang lễ vật đến mời Vua tất cả đều là những món ăn đều được làm từ sản vật do người dân chăn nuôi, cày cấy. Vua cho phép cả nhân dân cùng ngồi ăn chung và nơi đây trở thành điểm nghỉ ngơi “truyền thống” trong suốt thời kỳ của triều đại các Vua Hùng. Từ đó về sau bà con dân làng luôn lấy các sản vật của địa phương do tự tay mình làm ra đem dâng cúng Vua Hùng vào các dịp quan trọng để tưởng nhớ và biết ơn”.

Mặc dù những lễ vật ấy qua thời gian có nhiều thay đổi nhưng vẫn giữ được những vật phẩm cơ bản không thể thiếu. Với tâm niệm lễ vật dâng cúng mang tính linh thiêng, vì vậy tất cả những người được phân công chuẩn bị lễ vật đều lựa chọn cẩn thận từ chọn gà, chọn lợn, chọn gạo, chọn người nuôi. Ruộng công giao cho gia đình được lựa chọn để cấy lúa làm lễ vật thổi xôi dâng cúng.

Ông Triệu Văn Hồng nay đã 82 tuổi nhưng vẫn say sưa kể cho chúng tôi nghe về truyền thống lễ vật từ xưa đến nay của xã Hy Cương, thành phố Việt Trì: “Hàng năm gia đình được chọn nuôi lợn, gà phải là gia đình vợ chồng song toàn, có con trai, nhà không có tang ma và chấp hành tốt mọi quy định của địa phương, nhà nước. Lợn bắt buộc phải là lợn đen tuyền, được nuôi bằng thức ăn sạch như rau, cám gạo... nuôi đạt khoảng từ 30 - 50kg là vừa, gà phải là gà trống thiến. Mổ lợn tế lễ Vua trong làng phải là đàn ông trai tráng, phụ nữ chỉ phụ việc đun nước và những việc lặt vặt bên ngoài, rồi các cụ lão ông tuổi từ 60 - 70 là những người tham gia vào việc chuẩn bị sắp lễ vật dâng cúng”. Theo ông Hồng, ngày xưa dân làng thường dâng cúng cả con nhưng nhiều năm trở về đây đã thay đổi, chỉ dâng thủ lợn và có đuôi, có chài phủ lên đầu lợn, chài không được nát, không được đứt, như vậy coi như là tượng trưng cho một con lợn.

Tháng 3 âm lịch mùa trẩy hội, nhân dân khắp cả nước hướng về ngày Giỗ Tổ Hùng Vương, về với Đất Tổ không chỉ được lắng nghe những câu Xoan mượt mà, đượm nghĩa tình, được đẫm mình trong những giá trị văn hóa lịch sử lâu đời nơi khởi nguồn của dân tộc Việt Nam mà còn là dịp để dâng lên Vua những vật phẩm ý nghĩa tỏ lòng thành kính tri ân công lao các Vua Hùng thuở hồng hoang dựng nước.