Lao động hợp đồng 1-3 tháng được tham gia BHXH

Ông Nguyễn Văn Đông - Trưởng Phòng khai thác và thu nợ, BHXH tỉnh cho biết: “Trong thời gian qua, thực hiện chế độ BHXH cho người lao động trên địa bàn tỉnh đã đi vào ổn định và đạt được kết quả khá tốt. Tuy nhiên khi nhiều chính sách thay đổi sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực thi của các cơ quan liên quan và quyền lợi của người lao động sẽ không được đảm bảo. Do đó, để chính sách đi vào cuộc sống đòi hỏi sự vào cuộc tích cực của các cơ quan, chủ sử dụng LĐ và NLĐ. Hiện nay, số người lao động có hợp đồng lao động dưới 3 tháng rất lớn, nhưng lại không được tham gia BHXH bắt buộc. Trong khi đó, BHXH được ví như là “của để dành” của người lao động, có ý nghĩa rất lớn, nhất là trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa khi những rủi ro như ốm đau, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, thai sản, mất việc làm… diễn ra  thường xuyên và ngày càng phổ biến hơn, phức tạp hơn. Sau khi quy định người lao động có hợp đồng lao động từ 1 - 3 tháng được tham gia BHXH bắt buộc có hiệu lực, dự kiến mỗi năm số lao động tham gia BHXH bắt buộc của tỉnh sẽ tăng trên 9%”.

Tuy nhiên, việc quản lý số lao động có hợp đồng ngắn hạn đặt ra nhiều thách thức với cơ quan quản lý Nhà nước và ngành BHXH, bởi nhóm đối tượng này luôn biến động, ý thức chấp hành các quy định của chủ sử dụng lao động chưa cao; một số lao động do mức lương hạn chế và chưa nhận thức được lợi ích của việc tham gia BHXH nên không muốn bỏ tiền đóng bảo hiểm hàng tháng…

Để hạn chế tình trạng trốn tham gia BHXH, thời gian tới BHXH tỉnh phối hợp chặt chẽ với các cơ quan như Sở Lao động -Thương binh và Xã hội, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Cục Thuế tỉnh, Liên đoàn Lao động tỉnh, Ban quản lý các Khu công nghiệp tỉnh… nắm đầy đủ số lượng đơn vị và người lao động  giao kết hợp đồng lao động từ đủ một tháng trở lên để yêu cầu người sử dụng lao động và người lao động tham gia BHXH bắt buộc. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, thực hiện nghiêm minh các chế tài xử phạt, đặc biệt là đối với các đơn vị, doanh nghiệp cố tình trốn đóng, nợ đóng BHXH. Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền để người lao động nhận thức rõ việc tham gia BHXH vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ của công dân, theo quy định của Hiến pháp và pháp luật trong việc xây dựng hệ thống an sinh xã hội và phúc lợi xã hội toàn dân, bảo đảm sự phát triển bền vững.  Ông Đỗ Trung Kiên - Phó ban Chính sách pháp luật Liên đoàn Lao động tỉnh cho biết: “Tổ chức công đoàn - đại diện bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động đã thường xuyên phối hợp với chủ sử dụng lao động, yêu cầu chủ sử dụng lao động, cơ quan BHXH cung cấp thông tin về BHXH của người lao động. Giám sát và kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về BHXH. Tuyên truyền giáo dục cán bộ, đoàn viên công đoàn tham gia BHXH để bảo đảm an sinh xã hội khi tuổi già và đấu tranh với chủ sử dụng lao động khi không thực hiện đầy đủ chính sách theo quy định của pháp luật”. 

Quy định mở rộng nhóm đối tượng là rất tích cực, bởi bên cạnh mở rộng được đối tượng tham gia BHXH, bảo đảm an sinh xã hội còn giúp hạn chế được tình trạng chủ sử dụng lao động chỉ ký các hợp đồng lao động dưới 3 tháng để “lách” luật, trốn đóng BHXH.

Áp dụng lộ trình thay đổi cách tính lương hưu

Theo quy định, tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc thấp nhất bằng mức lương tối thiểu vùng; cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở theo quy định của Chính phủ. Tiền lương tháng đóng BHXH đối với người làm công việc hoặc chức danh giản đơn trong điều kiện lao động bình thường không được thấp hơn mức lương tối thiểu vùng; công việc hoặc chức danh đòi hỏi lao động qua đào tạo, học nghề (kể cả lao động do doanh nghiệp tự dạy nghề) phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu vùng. Đồng thời, công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 5%; công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương của công việc hoặc chức danh có độ phức tạp tương đương, làm việc trong điều kiện lao động bình thường. Việc đóng BHXH trên tiền lương thực tế là đảm bảo quyền lợi cho người lao động, khi nghỉ chế độ ốm đau, thai sản, nghỉ hưu…, mức hưởng sẽ cao hơn.

Cũng từ 1/1/2018, theo quy định tại Luật BHXH 2014, sẽ bắt đầu áp dụng lộ trình thay đổi cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu. Theo đó, lao động nam được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng hoặc thu nhập tháng đóng BHXH khi có thời gian đóng BHXH đủ 16 năm và nghỉ hưu năm 2018, đủ 17 năm và nghỉ hưu năm 2019, đủ 18 năm và nghỉ hưu năm 2020, đủ 19 năm và nghỉ hưu năm 2021, đủ 20 năm và nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi.

Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi thì 15 năm đóng BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH, người lao động (cả nam và nữ) được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75% (nội dung này chỉ thay đổi đối với lao động nữ vì trước năm 2018 cứ mỗi năm đóng BHXH tăng thêm sau khi đạt tỷ lệ 45% lao động nữ được tính thêm 3%).

Như vậy, lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi phải có đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75% lao động nam nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng BHXH, nghỉ năm 2019 phải có đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải có đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải đủ 35 năm đóng BHXH mới được hưởng tỷ lệ tối đa là 75% (so với trước năm 2018 thì chỉ cần có đủ 30 năm đóng BHXH là được hưởng tỷ lệ tối đa 75%).

Đối với lao động nam, cách tính trên tác động đến những người chưa đạt đủ số năm cần thiết để đạt tỷ lệ hưởng tối đa là 75% và ảnh hưởng đến mức trợ cấp một lần khi nghỉ hưu. Việc thay đổi cách tính lương hưu mà không có lộ trình ảnh hưởng đến lao động nữ nhiều hơn, nhất là đối với lao động nữ có dưới 30 năm đóng BHXH, số năm đóng BHXH càng ít thì tác động càng lớn.

Theo ông Nguyễn Văn Phác - Phó Giám đốc BHXH tỉnh thì mức hưởng lương hưu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Tuổi đời, thời gian đóng BHXH, mức lương đóng BHXH, điều kiện làm việc… tỷ lệ hưởng lương hưu sẽ thấp khi nghỉ hưu sớm và càng thấp hơn nếu thời gian đóng BHXH không nhiều. Vì vậy khi người lao động còn trẻ, khỏe, có công việc tốt thì nên tiếp tục đóng BHXH cho đến khi đủ tuổi nghỉ hưu để được nhận mức lương hưu tốt nhất giúp đảm bảo tốt hơn cuộc sống của mình khi về hưu.