Người đam mê vẽ tranh sơn mài
Cập nhật ngày: 13/01/2015 21:38
Đối diện UBND phường Gia Cẩm, thành phố Việt Trì là hai gian trưng bày giới thiệu sản phẩm tranh sơn mài của HTX thủ công mỹ nghệ Phú Thọ do ông Vi Xuân Minh làm giám đốc. Sinh năm 1956, tại xã Đồng Lương, huyện Cẩm Khê, trong một gia đình có truyền thống hiếu học. Phần lớn sáng tác tranh trong cửa hàng do chính tay ông sáng tác.

Đam mê vẽ từ   nhỏ nhưng do gia đình không có điều kiện cho theo học nên mãi năm 30 tuổi, Vi Xuân Minh mới có cơ hội tiếp cận với “nghiệp” mình thích khi  làm công nhân tại  xí nghiệp tranh sơn mài Phú Thọ. Tại đây, Vi Xuân Minh đã được học và vẽ tranh sơn mài. 4 năm sau xí nghiệp giải thể, với vốn kiến thức sơ đẳng, ông Minh đã về Hà Nội học cách làm, kinh nghiệm của họa sĩ Kim Mã chuyên về sơn mài. Năm 1994 ông về thành phố Việt Trì  mở xưởng sản xuất tranh sơn mài.Thời gian đầu ông Minh gặp khó khăn về tuyển thợ và địa điểm bán hàng nhưng do chất lượng tranh sơn mài của ông đẹp, giá cả lại hợp lí nên “tiếng lành đồn xa” nhiều người ở các tỉnh bạn cũng tìm đến đặt hàng. Sau một thời gian ngắn, ông Minh và một số đồng nghiệp đứng ra thành lập HTX thủ công mỹ nghệ Phú Thọ. Hiện tại, HTX có 8 công nhân và 2 cửa hàng bán tranh, tổng doanh thu mỗi năm ước đạt 1,5 tỷ đồng, với mức lương hơn 4 triệu đồng/ người/ tháng.

 

 Bước vào cửa hàng tranh của ông Minh, người ta như lạc vào một thế giới huyền ảo của những gam màu khác nhau, bỏ lại sau lưng những chen lấn, xô bồ của phố phường. Làm bạn với cây cọ vẽ, với chất liệu sơn ta, mỗi năm  ông Minh đã cho ra đời hàng nghìn tác phẩm. Nếu ngày trước sản phẩm tranh của ông chỉ bán trong tỉnh thì nay được bán ở các nơi như: Hưng Yên; Vĩnh Phúc… Đánh giá cao giá trị nghệ thuật có những bức tranh của ông Minh người mua với giá trên 300 triệu đồng. Khi mới mở xưởng sản xuất tranh sơn mài ông Minh chủ yếu vẽ tranh phong cảnh như trăng thanh, tre xanh đậm chất làng quê. Nắm bắt thị hiếu khách hàng, ông Minh chuyển sang nhận đặt vẽ tranh theo đơn dặt hàng của khách và dùng chất liệu chính là sơn ta. Ông cho biết: “ Tranh sơn mài  hội đủ Ngũ hành, trong đó “Kim” là vàng, bạc; “Mộc” là vóc gỗ và nhựa sơn; “Thủy” là nước để mài tranh; “Hỏa” là lửa để nướng vỏ trứng và vỏ trai; và cuối cùng “Thổ” là khoáng chất tự nhiên như đất, đá được nghiền ra và được chế biến thành các màu như son nhì, son trai, son tươi, son thắm...Quá trình vẽ  tranh sơn mài, từ trên nền vóc (tấm gỗ được hom, bó, sơn phủ sơn ta), người thợ vẽ gắn những lớp vỏ trứng, trai và những lớp màu được pha với Sơn ta chồng lên nhau kèm theo những công đoạn rắc, thếp vàng, bạc... rồi ủ trong môi trường ẩm, để khô sơn sau đó mới đem mài. Khi mài tranh cũng là quá trình sáng tác của người họa sĩ, bởi người thợ vẽ cần phải biết mài có chỗ nông hay sâu để hiện lên các lớp mảng màu, hình, nét... mà người họa sĩ cần giữ để có tác phẩm đẹp. Quá trình này đôi khi tạo ra nhiều hiệu quả bất ngờ, những vỏ trứng, son, màu, vàng, bạc chìm nổi trong một thứ ánh sáng hổ phách tạo nên sự kỳ ảo của màu sắc.” Là người trực tiếp vẽ và ủ sơn, ông Minh rất tỉ mỉ trong từng công đoạn, vì thế nên sản phẩm của ông không chỉ được khách hàng trong nước biết đến mà khách nước ngoài cũng đặt hàng. Ông Minh cho biết: Để có bức tranh sơn mài đẹp phải phụ thuộc vào thời tiết, vào độ ẩm của không khí. Người thợ vẽ cũng phải công phu trong quá trình xử lý các công đoạn như lựa chọn vỏ trứng, bạc và vàng, bột tre, bột giấy”... Cho nên, với người giỏi nghề và sáng tạo, các tác phẩm tranh sơn mài của họ luôn thiên biến vạn hóa, sáng tạo ở chất liệu và tuỳ thuộc vào cảm xúc người vẽ, vào thăng hoa của mỗi người thợ, ông Minh cho biết thêm.Tranh sơn mài ẩn chứa vẻ đẹp sâu thẳm của thiên nhiên, tranh sơn mài do ông Vi Xuân Minh sáng tác luôn thiên biến vạn hóa khi thì bức tranh Đền Hùng, khi , thì phong cảnh. Vì thế tranh giám đốc luôn thu hút khách.

Đam mê với cây cọ từ nhỏ, gắn bó với tranh sơn mài gần 30 năm giờ đây ông Minh vẫn cần mẫn với công việc pha màu, vẽ tranh của mình. Là giám đốc một HTX thủ công mỹ nghệ giữa lòng thành phố, ông Minh mong muốn sản phẩm của HTX có tiếng vang được khách hàng tín nhiệm, tạo điều kiện cho HTX ăn nên làm ra, doanh thu cao, đời sống của các xã viên được nâng lên và điều quan trọng nhất với ông là khách hàng của HTX thật sự là những người am hiểu về tranh sơn mài.

Bài, ảnh: Hạnh Thúy